NFT Dolandırıcılığı: Halı Çekme Nedir?

2022’nin Mart ayında ABD Adalet Bakanlığı (DOJ), Frosties’in kurucuları Ethan Nguyen ve Andre Llacuna’yı dolandırıcılık ve kara para aklamak için komplo kurmakla suçladı. Bu bakanlığın tarihindeki ilk kez, NFT “halı çekme” suçlamasıydı. NFXhaber olarak, bu makalede “halı çekme nedir?” sorusunu yanıtladık.

Halı çekme (rug pull) nasıl ortaya çıktı?

Frosties, 8.888 NFT’lik “havalı, nefis ve benzersiz” bir koleksiyon olarak piyasaya çıktı. Yoğun bir şekilde pazarlanan dondurma temalı proje, yatırımcılara çekilişler ve ürünler vaat etti. Ayrıca proje, “Frosties’in uzun ömürlü olmasını sağlamak için özel bir fon” içeriyordu. Ekip, bu vaatleri tam olarak yerine getirmedi. İki aylık bir soruşturmanın ardından, Amerikan savcıları, 20 yaşındaki Nguyen ve Llacuna’yı “yatırımcılara Frosties NFT’lerinin faydalarını vaat ederek dolandırmak” suçundan tutukladı. Ancak suçlama, NFT’ler tükendiğinde ve dolandırıcılık tamamlandığında yapıldı.

Kripto dolandırıcılığı yeni bir şey değil. 2017’den beri düzenleyicileri ve yatırımcıları rahatsız ediyor. Bununla birlikte, bu dolandırıcılık modellerine yakın zamanda yeni bir tür eklendi: halı çekme. Bu yeni dolandırıcılık modeli, hızla yayıldı ve NFT ve kripto alanında birçok tatsız olayın yaşanmasına neden oldu. Chainalysis’e göre, 2021’de NFT halı çekme işlemleri 2,8 milyar dolardan fazla kayıpla sonuçlandı. Ayrıca bu sayı, 2021’deki tüm kripto para dolandırıcılığının yüzde 37’sine denk geliyor.

NFT alanındaki kullanıcı sayısı, hızla artmaya devam ediyor. Halı çekme olaylarındaki artış; yasa koyucuları, düzenleyicileri ve topluluğu yeni projeler söz konusu olduğunda aşırı temkinli ve uyanık olmaya zorladı. Bu noktada NFT ekosistemine dahil olmak istiyorsanız NFT ve kripto halı çekmelerinin ne olduğunu ve kendinizi nasıl koruyacağınızı bilmeniz gerekiyor. İşte bilmeniz gereken her şey.

Halı çekme (rug pull) nedir?

Halı çekme bir “Pump and dump” dolandırıcılığına benzer. Rug pull, dolandırıcıların erken yatırımcıları cezbettiği ve ardından proje fonlarını kaçırarak veya fonları satarak projeyi terk ettiği kötü niyetli bir eylemdir. Buna göre, koleksiyonun fiyatları belirli bir tavana ulaştığında, geliştiriciler varlıkları hızla ekosistemin dışına aktarır ve ortadan kaybolurlar. Örneğin, Nguyen ve Llacuna, 1 milyon doların üzerinde kripto topladıktan sonra projenin web sitesini kapattı. İkili, bunun ardından Discord sunucusunu da kapattı ve tüm satış gelirlerini çeşitli dijital cüzdanlara aktardı. Projeye yatırım yapanlar geliştiricilere ulaşamadı ve kendilerine vaat edilen hiçbir şey verilmedi. Şimdi, Nguyen ve Llacuna’nın her biri 20’şer yıl hapis cezasıyla karşı karşıya.

Ne yazık ki bu yaygın bir senaryo ve kesinlikle bu türden ilk kripto dolandırıcılığı değil. Yine de Nguyen ve Llacuna, NFT alanındaki tüm yatırımcıları hedef alan ilk “halı çekme” olayı değildi. İlk olan şey, ABD Adalet Bakanlığı’nın bu konudaki ilk soruşturmasının Nguyen ve Llacuna’ya açılmasıydı. Sonuç olarak, olay kesinlikle yasal manzara hakkında birçok yeni soruyu gündeme getiriyor. Ancak bu olayın yasal önemini anlamak için, bu özel kripto ve NFT dolandırıcılığının doğasına biraz daha derine inmemiz gerekiyor.

Kripto ve NFT halı çekmeleri yasa dışı mı?

NFT’ler, diğer yatırım türlerinden farklı kurallara sahip midir? Bu soruya verilecek cevap, elbette ki “hayır” olacaktır. Özel Sorumlu Temsilci Thomas Fattorusso Mart ayında yaptığı açıklamada konuya açıklık getirdi:

“NFT’ler finansal yatırımlar için yeni bir dönemi temsil ediyor. Ancak, aynı kurallar bir NFT yatırımı veya bir gayrimenkul geliştirme için de geçerli. Bir iş fırsatı için para isteyemezsiniz, o işi bırakamaz ve yatırımcıların size sağladığı parayla kaçamazsınız.”

Peki kurbanların karşılaştıkları korkunç sonuçlar göz önüne alındığında, halı çekme modeli yasa dışı mıdır? Avukatlar, NFT’lerle ilgili olarak yasal bilgilerini genişletiyor. Bununla birlikte çoğu, bu sorunun cevabının, halı çekmenin meydana geldiği forma bağlı olduğunu söylüyor.

Halı çekme türleri nelerdir?

Bir projenin kurucusu, kodlama kullanarak yatırımcıları dolandırması (sert halı çekme) tamamen yasa dışıdır. Bu durumda, NFT’lerin akıllı sözleşmesi, yatırımcıları fon çalma niyetiyle kandırmak için tasarlanan gizli terimler barındırır. Kod, yatırımcı fonlarını yanıltma ve çalma niyetinin “kanıtı” olarak hizmet eder. Ayrıca yatırımcıları, gerçek bir yönü veya amacı olmayan bir varlığa kilitler.

Öte yandan, yumuşak halı çekme işlemleri tanım gereği “yasa dışı” değildir, ancak son derece etik dışıdır. Bu tür dolandırıcılık, akıllı sözleşme kodu aracılığıyla gerçekleşmez. Ancak yatırımcıları dolandırmaya yönelik olası bir niyeti ortadan kaldırmaması nedeniyle rug pull kategorisine girer. Çoğu durumda bu, ekiplerin, projelerini hızla terk ettiğinde gerçekleşir. Bunun sonucunda, NFT’nin değeri düşer ve kripto para biriminin kendisini satın alan yatırımcılardan elde edilen kârdan yararlanamaz. Bir örnek, fon bağışlamayı vaat eden, ancak bunun yerine fonları elinde tutmayı seçen bir kripto projesidir.

Düzenleyiciler ve SEC yakından izliyor

Geçen yılki 25 milyar dolarlık değeri aşarak neredeyse iki katına çıkan NFT pazarı 40 milyar dolara ulaştı. Ayrıca sanat eserleri ve koleksiyonlardan oyun varlıklarına ve sanal gayrimenkullere kadar her şeyi kapsıyor.

Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), NFT’lerin yasaları tetikleyecek şekilde kullanılıp kullanılmadığını görmek istiyor. Bu nedenle SEC, NFT yaratıcıları ve bunları satan belirli NFT pazarları ile görüşmelere başladı. SEC, dijital varlıkları daha iyi anlamak için araştırmalarına devam ediyor. Komisyonun başkanı Gary Gensler, ajansın dikkatini kripto para düzenlemelerine vereceğini söyledi. Böylece kurum, kripto alanına ilk kural koyma girişimine başladı.

Nelere dikkat etmelisiniz?

Halı çekme kurbanı olmamak için, herhangi bir NFT projesine yatırım yapmadan önce avukata danışın. Ayrıca, kolayca erişebileceğiniz bir avukatınız olduğundan emin olun. Sizi temkinli ve gayretli tutacak bir çift göze sahip olmaktan asla zarar gelmez. En önemlisi, projenin nereye gittiğine dair yol haritası sunan bir whitepaper’ı olduğundan emin olun. Bunlar olmadan, sadece bilinmeyene yatırım yapıyorsunuz demektir. Dijital varlıkların artan popülaritesi, avukatları, etik sorumluluklarını genişletmeye zorladı. Bu, müşterileriyle dijital varlıklar hakkında bu temel konuşmaları yapmak için en azından alana aşina olmalarını gerektiğini gösteriyor.